Ufuk Turu’nda Ahmet İnsel, öncelikle 6 Şubat depremlerine değinirken, Senegal, Azerbaycan ve El Salvador'daki seçimler hakkında da bilgi veriyor.
Bu haftaki Ufuk Turu’nun 6 Şubat gününe denk gelmesi nedeniyle, Ahmet İnsel, program açılışını depremlerin yıl dönümüne dair birkaç söz söyleyerek yaptı. Türkiye’nin gördüğü en büyük ve en geniş alana yayılmış 6 Şubat depremlerinin, ciddi ihmal ile yerel ve merkezi yönetim sorunlarını göz önüne getirdiğini, göz göre göre fay hatları üzerine kurulan yerleşim yerlerinin teşvik edilmesiyle bir suç şebekesinin oluştuğunu belirtti. Depremlerden ders çıkarmayan ve unutan toplumumuzun da ağır bedeller ödemesine sebep olduğunu söyleyen İnsel, hiçbir kamu görevlisinin sanık sıfatıyla soruşturulmadığını ve yargılanmadığını, burada iktidar muhalefet demeden yöneticilerin sorumluluğunun bulunduğunu ve seçmenlerin de talep ederek ya da bir şey olmaz diyerek bu suça iştirak ettiğini hatırlattı ve ayrıca Cumhurbaşkanının geçtiğimiz günlerdeki tehdidinin de anayasal suç ve suç ikrarı teşkil ettiğini vurguladı.
Dünyadaki olaylara bakıldığında yakın zamandaki seçimlerle ilgili gelişmelere değinen Ahmet İnsel, Senegal Cumhurbaşkanı Macky Sall’ın önce 25 Şubat’ta yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerini belirsiz bir tarihe ertelediğini ilan ettiğini ve sonradan meclisin de seçimleri 15 Aralık 2024’e erteleyen yasayı onayladığını aktardı. Macky Sall, anayasal dayanağı olmadan üçüncü kere seçilmeyi arzuladığını belirtmiş ancak daha sonraki toplumsal çatışmalar nedeniyle geçtiğimiz Temmuz ayında aday olmayacağını açıklamıştı. İnsel, akabinde önde gelen muhalefet partilerinin iki adayının adaylıklarının anayasa mahkemesi tarafından iptal edildiğini ve bu şekilde adayların ekarte olduğunu aktardı. Macky Sall, kendi desteklediği adayın adaylığının da anayasa mahkemesince iptal edilmesi üzerine, meclis ile anayasa mahkemesi arasında büyük ihtilaf oluştuğu ve seçimlere gölge düştüğü gerekçesiyle seçimleri erteleme kararı alarak, başkanlığını fiilen uzatmış oldu. Senegal’in askeri darbe görmeyen tek yer olduğunu hatırlatan İnsel, seçimlerin ertelenmesinin bu kez anayasal bir darbe olup olmadığının tartışıldığını belirtti.
Batı Afrika’daki önemli gelişmelere değinen Ahmet İnsel, cuntalar tarafından yönetilen Mali, Burkina Faso ve Nijer’in darbeler nedeniyle kendilerine karşı iktisadi yaptırım kararı alan Batı Afrika Devletleri İktisadi Topluluğu’ndan ayrıldıklarını ilan ettiğini, geçiş döneminde diğer devletlerle malların ve kişilerin serbest dolaşımının askıya alınmış durumda olduğunu belirtti. Bunun sadece askeri darbeye karşı diğer devletlerle ayrışmanın bir hikayesi olmadığını ifade eden İnsel, darbeyle yönetilen bu üç ülkenin, Rusya, İran ve Türkiye ile daha sıkı ilişkiler geliştirme stratejisinde olduğunu, diğer ülkelerin ise Batı ve Fransa ile daha yakın ilişkilere girdiğini belirtti. Bunda da 2012’den beri bölgede, özellikle Libya’ya karşı müdahalenin yarattığı güvenlik krizlerinin ve Batının bu krizleri bastırmada yeterli olmamasının etkili olduğunu, yakın gelecekte de Batıya karşı güç merkezleri ile olan bu jeostratejik çatışmanın büyüyerek ciddileşeceğini aktardı.
Buradan Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı seçimlerine geçen Ahmet İnsel, Dağlık Karabağ’ın ilhak edilmesinin hemen ardından İlham Aliyev’in bunu fırsat bilerek 2025’te yapılacak seçimleri öne aldığını, iki ana muhalefet partisinin seçimleri boykot ettiğini ve bu nedenle de uzun süredir başkanlığını sürdüren İlham Aliyev’in yarınki seçimleri sürpriz olmadan kazanacak gibi göründüğünü aktardı. Esasen Aliyev’in Yeni Azerbaycan Partisi’nin mecliste çoğunluğu elde etmeye önem verdiğine dikkat çeken İnsel, diğer partilerin katılmaması nedeniyle bu çoğunluğu da elde edeceğine belirtti.
El Salvador’daki ilginç gelişmeye değinen Ahmet İnsel, dört yıl önce seçilen devlet başkanı Nayib Bukele’nin, Pazar günü yapılan seçimlerde yeniden seçildiğini ifade etti. Gözlemcilere göre, seçim sonuçlarının %87 olması beklenirken, Bukele’nin kendisinin kurduğu Yeni Fikirler Partisi’nin meclisteki 60 milletvekili sayısının 58’ini kazandığı belirtildi. Nayib Bukele’nin çeteler, mafya ve uyuşturucunun hüküm sürdüğü ülkelerde dikkatli bir stratejisi olduğunu, iktidara geldikten sonra da bunlarla mücadele sözü verdiğini fakat bu konuda ilerleyemediğini aktaran İnsel, El Salvador’un dünyada çetelerin en fazla etkili olduğu bölgenin en küçük ülkesi olduğunu ve çatışmalar nedeniyle 100 binlik nüfusta günlük ölüm sayısının 87 olması üzerine acil durum ilan edildiğini ve temel hakların askıya alındığını, bunun da yüksek sayıda tutuklama ve büyük bir otoriterleşme getirdiğini belirtti. Bir yıl zarfında 70 ila 75 bin kişinin tutuklandığını, bunun El Salvador nüfusunun %1,5’una tekabül ettiğini dile getiren İnsel, Bukele’nin altı ay görevinden izin alıp yeniden aday olarak iki kez üst üste seçilme yasağının etrafından dolandığını ancak halkın güvenliğin artması nedeniyle Bukele’ye önemli bir destek verdiğini belirtti. Uluslararası sivil toplum kuruluşlarının tespitine göre 2019’da çetelerin neden olduğu cinayetlerden ölen insan sayısı 800 iken 2023’te bu sayı 57’ye düşmüştü. Bukele’nin ‘Demokrasinin yerine bir şey koymuyoruz çünkü El Salvador’da demokrasisi hiç var olmadı, halk seçimlerle şimdi demokrasinin var olduğunu gösteriyor’ sözlerini hatırlatan İnsel, El Salvador’un dört yılda 100 binlik nüfusta %2,5 cinayetin olduğu bir El Salvador’a dönüştüğünü ancak bunun, temel hak ve özgürlüklerin olmadığı bir ‘güvenlik’ sebebiyle olduğuna dikkat çekti.
Son olarak da Batı Avrupa’daki aşırı sağ yükselmesine son bir örnek veren Ahmet İnsel, Portekiz’de daha önce hiç görülmemiş bir şekilde göçmen ve Avrupa Birliği karşıtı Chega Partisi’nin kamuoyu yoklamalarında oy verme eğiliminin %20’ye çıktığını; daha iyi bir haber olarak da Almanya’daki AfD Partisi’ne karşı halkın ciddi tepki gösterdiğini, sokak gösterileriyle siyasiler dahil sivil girişimlerin gitgide yükseldiğini aktardı.
